Sposoby leczenia zaćmy

Zaćma, nazywana też kataraktą, jest uznawana za najczęściej występującą chorobę oczu na świecie. Objawia się zmętnieniem soczewki oka, a co za tym idzie – problemami z widzeniem. Nieleczona zaćma może doprowadzić do całkowitej ślepoty. Co warto wiedzieć o przyczynach zaćmy? Jakie rodzaje tej choroby rozróżniamy? Czy metoda leczenia zaćmy laserem jest skuteczna? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Czym jest zaćma i jak się objawia?

Rozwój zaćmy w większości przypadków jest wynikiem starzenia się organizmu. Soczewka oka traci swoją przejrzystość, mętnieje, a przez to do siatkówki dostaje się mniej światła. Na zaćmę mogą jednak zachorować także młode osoby. Nie jest ona chorobą dziedziczną, lecz może być uwarunkowana genetycznie lub wynikać z nieprawidłowości w rozwoju płodu (na przykład na skutek przyjmowania przez matkę pewnych leków). Przyczyną zaćmy mogą być również stany zapalne lub urazy oczu, a także inne choroby, takie jak cukrzyca czy tężyczka.

Zaćma rozwija się nierównomiernie. Problem z widzeniem może się nasilić zarówno po kilku miesiącach, jak i dopiero po kilku latach od zdiagnozowania choroby.

Zaćma objawia się utratą ostrości widzenia. Pacjenci często porównują swoje wrażenia wzrokowe do patrzenia przez brudne okulary. Charakterystycznymi objawami zaćmy są też nadwrażliwość na światło i wrażenie olśnienia przy spoglądaniu na źródło światła. Wraz z rozwojem choroby jakość widzenia coraz bardziej się pogarsza, a pacjenci dostrzegają już tylko zarysy dużych przedmiotów. Nieleczona zaćma prowadzi do całkowitej ślepoty.

Rodzaje zaćmy

Zaćma dzieli się na starczą (diagnozowaną najczęściej u osób po 50. roku życia) oraz wrodzoną. Zaćma starcza może przybierać różne formy w zależności od lokalizacji zmętnienia w soczewce. Wyróżniamy:

• zaćmę korową – zmętnienie zlokalizowane w powierzchniowych warstwach soczewki;
• zaćmę podtorebkową czaszowatą – zmętnienie zlokalizowane w tylnej torebce soczewki;
• zaćmę jądrową – zmętnienie w jądrze soczewki.

Podobnie jak w przypadku zaćmy starczej, rodzaje zaćmy wrodzonej rozróżnia się ze względu na lokalizację zmętnienia. W tym przypadku wyróżnia się:

• zaćmę całkowitą – zmętnienie na całej soczewce;
• zaćmę jądrową – zmętnienie w jądrze soczewki;
• zaćmę warstwową – zmętnienie znajduje się w jądrze soczewki położonej na obwodzie;
• zaćmę błoniastą – zmętnienie spowodowane przerwaniem ciągłości torebki soczewki;
• zaćmę biegunową tylną i przednią – zmętnienie w tylnej i przedniej torebce;
• zaćmę torebkową – zmętnienie w tylnej lub przedniej torebce.

Leczenie zaćmy

Jak twierdzi specjalista z Centrum Medycznego Mavit: „jedynym skutecznym sposobem leczenia zaćmy jest obecnie leczenie chirurgiczne. Polega ono na ultradźwiękowym rozdrobnieniu zmętniałej soczewki metodą fakoemulsyfikacji. Rozbitą laserem soczewkę wypłukuje się z oka pacjenta, a do pozostałej po niej tylnej torebki wszczepia się soczewkę sztuczną”.

Leczenie zaćmy laserem wbrew pozorom nie jest wyjątkowo skomplikowane. Zabieg trwa maksymalnie 30 minut, a pacjent jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu. Chirurg wykonuje jedno niewielkie nacięcie w rogówce, które nie wymaga późniejszego zakładania szwów. Oko goi się szybko, a po kilku dniach pacjent może powrócić do wykonywania swoich codziennych obowiązków. Bezoperacyjne leczenie zaćmy nie jest możliwe.

Przygotowanie do leczenia zaćmy laserem

Przed zakwalifikowanie pacjenta do operacji zaćmy przeprowadzana jest pełna diagnostyka. Pacjent musi się poddać badaniu komórek śródbłonka, badaniu autorefraktometrem, badaniu ciśnienia śródgałkowego, ocenie ostrości wzroku, badaniu dna ocznego, badaniu przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej oraz IOL Master, czyli biometrii optycznej pomagającej w wyliczeniu mocy sztucznej soczewki.

Dodatkowo wymagane są aktualne badania krwi i EKG (potrzebne do konsultacji z anestezjologiem). Operacja jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym. Pacjent przyjmuje też leki uspokajające i przeciwbólowe.

Przeciwwskazania do leczenia zaćmy laserem są rzadkością.

Rodzaje soczewek wszczepianych podczas operacji zaćmy

Oferta soczewek różni się w zależności od placówki medycznej, gdzie wykonuje się zabieg. Jeśli chodzi o leczenie zaćmy na NFZ, wykorzystuje się tylko soczewki jednoogniskowe. Z kolei pacjenci klinik prywatnych mają do wyboru:

• soczewki jednoogniskowe, umożliwiające dobre widzenie wyłącznie dali – pacjent z wadą wzroku po operacji na zaćmę nadal musi korzystać z okularów;
• soczewki wieloogniskowe, umożliwiające korekcję wzroku – pacjent widzi dobrze zarówno w bliży, jak i dali;
• soczewki EDoF, zapewniające dobre widzenie w bliży i dali, a także niwelujące wrażenie olśnienia, rozbłysków i efekt halo;
• soczewki toryczne do korekcji astygmatyzmu;
• soczewki asferyczne, poprawiające jakość widzenia w nocy;
• soczewki z filtrem światła niebieskiego, chroniące siatkówkę i plamkę żółtą przed widmem światła długości 400–500 nm.

Decyzję o wyborze soczewki należy podjąć po konsultacji z lekarzem, który zaproponuje optymalny model dobrany indywidualnie dla danego pacjenta.

Nowoczesne technologie używane podczas operacji zaćmy

W nowoczesnych klinikach pracę chirurgów usprawnia zastosowanie nowoczesnych technologii. W Centrum Medycznym Mavit wykorzystuje się Image Guided System oraz Vision System.

Image Guided System towarzyszy lekarzowi podczas przeprowadzania badań diagnostycznych oraz w czasie operacji. Urządzenie między innymi wylicza potrzebną moc soczewki. Podczas operacji w czasie rzeczywistym nakłada swoje obliczenia na obraz widziany pod mikroskopem przez chirurga i wskazuje mu lokalizację cięć oraz oś wszczepu soczewki. Dzięki temu wszystkie ruchy lekarza stają się jeszcze bardziej precyzyjne.

Vision System odpowiada za automatyczne utrzymywanie ustalonego wcześniej ciśnienia wewnątrzgałkowego, dzięki czemu chirurg może się skupić wyłącznie na zabiegu. Dodatkowo ułatwia usuwanie zaćm o większym stopniu twardości, co sprawia, że ryzyko powikłań pooperacyjnych jest ograniczone do minimum.

Kiedy należy się zdecydować na leczenie zaćmy laserem?

Z decyzją o operacji zaćmy nie należy zwlekać! Powinna być przeprowadzona w jak najkrótszym czasie od momentu, gdy pacjent zacznie się uskarżać na problemy z widzeniem utrudniające codzienne funkcjonowanie. Zwlekanie z operacją skutkuje nie tylko coraz słabszym wzrokiem, ale także większym zmętnieniem i stwardnieniem soczewki, co jest trudniejsze do usunięcia. Bardziej skomplikowany zabieg może się z kolei przełożyć na dłuższy czas rekonwalescencji.

Rekonwalescencja po leczeniu zaćmy laserem

Jak już zostało wspomniane, po operacji zaćmy pacjent jeszcze tego samego dnia wraca do domu. Następnego dnia powinien się stawić na wizytę kontrolną. Pełna rekonwalescencja trwa miesiąc, jednak już po kilku dniach pacjent może wykonywać swoje podstawowe obowiązki. W okresie rekonwalescencji musi unikać dźwigania i dużego wysiłku fizycznego. Lekarz może też zalecić stosowanie kropli antybiotykowo-steroidowych.

Czy zaćma po operacji może wrócić? Tak. U 20% pacjentów po leczeniu zaćmy laserem dochodzi do zaćmy wtórnej, czyli zmętnienia pozostałej w oku tylnej torebki soczewki. Nie jest to jednak nic niepokojącego. Zmętnienie usuwa się laserem (zabieg kapsulotomii) podczas krótkiej wizyty ambulatoryjnej.

Czy zaćmie można zapobiegać?

Niestety nie jest to możliwe. Zaćma starcza jest naturalnym objawem starzenia się organizmu i nie da się jej zapobiec. Warto natomiast dbać o swój wzrok i w miarę możliwości opóźniać proces jego starzenia. Można to robić, stosując dietę bogatą w warzywa, witaminy A, B, C i E oraz beta-karoten, a także dbając o regularną aktywność fizyczną. Należy za to unikać picia alkoholu, palenia papierosów oraz nadmiernej ekspozycji na słońce. Warto się też zaopatrzyć w dobre okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.